ВАҚТ

Ҳаёт – ғалабалар ва мағлубиятлардан иборат кураш майдони. Шу майдондаги ғолиб ва мағлубларни сараловчи олий ҳакам – Вақт.

“Вақт – олий ҳакам”. Халқ ўртасида кенг тарқалган бу гапни билмайдиганнинг ўзи йўқ. Сув қилиб ичиб юборганмиз. Фақат унинг шаклини...

Ҳар куни тонгда ўқишга бориш-қайтишда қабристон ёнидан ўтаман. Вақтнинг қадрини мана шу қабристонга қараб туриб англаётгандурман балки. Умр ўтгани сари бу туйғунинг тубига чуқурроқ шўнғиб бораверар эканмиз. Ҳар куни икки марта автобусда сукунат ҳукмронлик қиладиган ушбу даргоҳдан ўтаётиб, қабрларга кўзим тушади: вақти соати келиб барчамизнинг борар манзилимиз – шу.

ТИЛГА ЭЪТИБОР…

“Тилга эътиборсиз – элга эътиборсиз”. Тилга ким эътибор бериши керак? Фикримча, ўша элнинг ўзи. Йўлим тушганда телефон аппаратимга туширган суратлар орқали тилимизга бўлган эътиборимизнинг баъзи қирраларини кўрсатиб ўтгим келди:

1. Қуйидаги илма ўқув қуроллари, жумладан китоблар сотилаётган раста ёнида илинган: “SOVDA” (“SAVDO”)

2. Мана бу Олий ўқув юртларидан бирининг талабалар турар жойида илинган эслатмада 4 та имло хато мавжуд:
“Buyrug’dan”(“Buyruqdan”)
“flyugrafiya” (“flyuorografiya”)
“fayl popka” ☺ (“fayl papka”)
“kanvert” (“konvert”)

ЯРАДОР ИМЛО

3 синф. Она тили фани эди. Устози доскага машқ ёзди. Ҳамма дафтарига ёза бошлади. “bo‘g‘doy” сўзига келганда Ойдин тўхтаб қолди:

- Устоз, битта сўз хато кетибди, “bug‘doy” бўлмайдими? – (аниқ шундайлигини билса ҳам, “шундай бўлмайдими” дейиш устозга қарата “шундай бўладику” дейишдан юмшоқроқ, одоблироқ экани учун).

Синфда шовқин кўтарила бошлади. устоз ёзганига ишонади-да ўқувчилар ҳам: “bo‘g‘doy” бўлади, “bo‘g‘doy” бўлади... Устоз зум ўйланди-да:

- Йўқ, “bo‘g‘doy” деб ёзилади, - деди. 

Шу билан муҳокама тугади: бир овоздан “bo‘g‘doy” сўзи тасдиқланди. Ойдин ҳам исботлай олмаган фикрида қолаверди.

* * *

Бундан анча йил аввал дадам қийналиб қолган бир одамга: “Қўлингдан келса, косиблик қил”, - дея маслаҳат берганларида у бу ишдан ор қилгани ёдимда. Бугун Юнусобод деҳқон бозорига кетаётиб, чорраҳалардан бирида пойафзал тикаётган ўрта ёшлардаги аёл кишини кўриб, шу воқеа эсимга тушиб кетди. (Қолаверса, умримда аёл кишини косибликда кўрмаганим сабабли, бу касб билан фақат эркаклар шуғулланади, деб ўйлар эканман шу вақтга қадар).

Инсон зоти синоат-да: очидан ўлиб қолса ҳам, ғурури туфайли мардикорлик, косиблик қилишдан, писта сотишдан ор қилади ва ё тўрт мучаси соғ, усти бут бўлса ҳам, эртадан кечгача қўлини садақага очиб туришдан тортинмайди ё йўқчиликдан турли эгри йўллар (ўғрилик, фоҳишалик, порахўрлик) га  киришга мажбур бўлади. “Мажбур бўлади”, “мажбур бўлибди” дейиш, менимча, тўғри ҳам эмасдек.

ИБРАТ

Ёмғир томчилашни бошлади... Менинг “ёмғир”им ҳам ёғай-ёғай деб турибди қароқларимда. Ўйловлардан бўғзимга аччиқ бир нарса тиқилиб, юрагимда қайнаб ётган вулқон отилиб кетди... 

Дардга чўмиб турган инсоннинг қайғуларини она табиат олади, дейишади: осмоннинг узоқ нуқталарига ёки борлиққа термулиб турсанг, бироз енгиллик ҳис қиласан. Шу мақсад-ла деразадан қараб турганимда, тўсатдан биринчи қаватдаги қўшнимизникида ишлаётган иккита устага кўзим тушди: шу совуқ ҳавода, яна ёмғир остида  футболкачанг, оёқяланг лойга беланиб ишлаяпти. Адашмасам, томорқага тўкилган тупроқни белкурак билан яйратиб, ерни текислашяпти. У тупроқ ҳам ивиб, бир қисми лойга айланиб улгурган. Бир раҳмим келиб, бир ажабланиб кузатиб турдим. Шундай бўлса ҳам юзларида норозилик ёки ҳафалик аломатларини кўринмадим – яна ажабланаман... Биттаси ёмғир сирпанчиқ қилган лойга тойиб, йиқилиб тушди. Усти баттар лой бўлди. Ўрнидан туриб яна ишлашда давом этди…

Биласизми, бу борлиқнинг манга айтмоқчи бўлган гапи, ибратидир балки. Ҳар ҳолда, ман буни шундай қабул қилдим:

МУНОСАБАТ

Ассалому алайкум, азиз ўқувчи! Анчадан бери блогпост ёзмай қўйдим, боиси мен журналистиканинг бошқа соҳалари (телевидение, радио, босма нашрлар) да ўзимни синаб кўриш билан банд бўлдим. Яқин инсонларимнинг тўйи муносабати билан узоқ муддат она шаҳримга кетишимга ва дадамнинг тавсиялари билан амалиётни ҳам вилоят телевидениесига олишимга тўғри келди. Бундан афсусланмайман. Вақтим зое кетмади: керакли билимларни олдим. Нималардир қўлимдан кела олишига ишондим, зеро ўз-ўзига бўлган ишонч инсон учун энг керакли нарса: орзуларнинг амалга ошиш-ошмаслиги ҳам айнан шу туйғунинг кучига боғлиқ.

Бир ойдан ошиқроқ амалиётим давомида ҳаммаси қизиқ эди: сценарий ёзиш, съёмка, монтаж, кадрларнинг сўзлар билан уйғунлиги… Лекин блогпост ёзишимга булар сабаб бўлгани йўқ.

ИЛК МАРОТАБА ЎТКАЗИЛГАН «UZNET УММОНИ» КОНФЕРЕНЦИЯСИНИНГ ИЛК СОНИ ҲАҚИДА

Илк маротаба ўтказилган «Uznet уммони» конференциясининг илк сони 31 май, шанба куни Тошкент ахборот технологиялари университети кичик мажлислар залида бўлиб ўтди. Мулоқот сайтлар тармоғи ва ТАТУ томонидан MaxTrack компанияси, Technecy компанияси ҳамда Kun нашри билан ҳамкорликда ташкил этилган анжумандан матнли онлайн Кун нашрида ташкил қилинди. Конференция интернетнинг ўзбек тилида мулоқот қилувчи қисмига йўналтирилган лойиҳаларга бағишланган. Бу ҳақда Kun.uz ва Daryo.uz интернет нашрлари расмий равишда тўлиқ хабар беришди. 

Аввал Уммон давлати бор эди, кейин “Уммон” гуруҳи чиқди. Энди эса – “Uznet уммони” конференцияси??? О.о (с)

Конференцияга тўпланиш. Wi-Fi насиб этмай, модемларга кунимиз қолди :)

 Конференция ибтидосида ташкилотчи Фарҳод Файзуллаев ушбу лойиҳани нима учун “Uznet уммони” дея атаганига изоҳ берар экан: “Уммон сўзини эшитганда, кўз олдимизга фақат қўшиқчилар келиши керак эмас. Очиғини айтганда,  Uznet уммон бўлишига ҳали олдинда босиб ўтишимиз лозим бўлган анча йўл бор” – дея ушбу номни яхши ният ила танлаганини, Uznet уммон даражасига чиқиши лозимлигини айтиб ўтди. 

Шунингдек, конференцияни очиб бераётган Фарҳод Файзуллаев “Конференция монолог шаклида ўтиши керак эмас, ҳатто маърузани бўлиб ҳам савол беришларингиз мумкин, савол-жавоб тарзида эркин мулоқотни ташкил этайлик”, – деб турган ҳам эдики, залдаги тингловчилардан бири Аъзам Маҳмудов ўзларига “ташлаб қолди”:

ЎЗБЕК АЁЛИ ТИМСОЛИ

Оила муқаддас даргоҳ. Уни ҳар ким ҳар хил тушунади, ўз дунёқараши, феълидан келиб чиққан ҳолда қабул қилади. Баъзилар оила юки фақат эркак киши учун, бу унинг вазифаси, деса, баъзилар эса ўзгача фикрда: бу муқаддас даргоҳда эр-хотин қўш ҳўкиз бўлиб, аравани бирга тортишлари, бир-бирларига мададкор бўлиб, машаққатларга чиройли сабр қилишлари лозим, дейди.

Оилада аёл кишининг ўрни ҳақида сўз борганда, дунё ўзбек аёлларининг метин иродасига, сабр-матонати билан йўқдан бор қилишига, ўрни келганда, бир умрлик орзуларидан оғринмасдан кечиб, ўзини оиласи, фарзандларининг камоли учун бағишлашига сўзсиз тан беради, ҳатто ҳайратга тушади, ажабланади.

Ўзбек аёли бахт тушунчасини оиласи, фарзандлари билан боғлайдики, уларнинг бу борадаги фикрлари, дунёқарашлари сув юзида сузиб юрган ёғ томчисидек ўзгача.

ЎЗБЛОГГЕРЛАР ЧЕМПИОНАТИ ТАҚДИМОТИ ТАФСИЛОТЛАРИ ВА ФОТОШАРҲЛАР

Хабарингиз бор, 12 апрель куни Тошкент шаҳрида жойлашган “UZINFOCOM” компьютер ва ахборот технологияларини ривожлантириш ва жорий этиш марказида ЎзБлоггерлар ўртасида илк маротаба ўтказилган чемпионат ғолибларини тақдирлаш маросими бўлиб ўтди. Бу ҳақда Жамшид Машраповнинг пости, "ДОИМ ОНЛАЙН" сайтидаги "Блоггерлар чемпионати тақдирлов маросими хақида. Ўзимча талқин….." блогпости ва matrix-uz.com сайтидаги "Uzbloggerlar чемпионати ғолиблари тақдирландилар" номли мақоласида  батафсил хабар берилди.

Бир ярим соатдан ортиқ давом этган тақдирлаш маросимида 30 га яқин киши: блоггерлардан Муҳрим Аъзамхўжаев, Диёр Имомхўжаев, Аброр Қодиров, Санжар Рустамов, Жамшид Холиқулов, Муҳаммад Мадраҳимов, Динара Дўлтаева, Соҳиба Ҳайитбоева ва камина Гулрухсор Худайбердиева; ташкилотчи Хушнудбек Худайбердиев; ҳакамлар раиси Тўлқин Юсупов; ҳомийлардан – Muloqot ижтимоий тармоғи ва Daryo интернет-нашрининг раҳбари Фарҳод Файзуллаев, Азизхон Алижонов; “UZINFOCOM” маркази ходимларидан Толиб Мирзақулов, Евгений Скляревский, Диля Ҳасанова, Зумрад Шажалилова; кузатувчилардан  Тўйчи Рўзибоев, Жамшид Машрапов, Бекзод Хўжаназаров ва бошқалар иштирок этишди. 

Иккинчи ўрин совриндори Иноятхон Содиқова хорижда бўлганликлари сабабли, ўринларига волидаи муҳтарамалари ҳамда холалари иштирок этиб, дуолари, ўз фикр-мулоҳазалари ила даврага файз киритиб турдилар.

Тақдирлаш маросимини олиб брган чемпионат ташкилотчиси Хушнудбек Худайбердиевнинг ҳазил-мутойибалари маросимга кўтаринки руҳ, йиғилганларга енгил табассум ҳадя этди.

SAMSUNG ТАҚДИМОТИ ҲАҚИДА: ВОҚЕАЛАР ВА ФИКР-МУЛОҲАЗАЛАР

“Ҳечдан кўра кеч” деганларидек, Samsung Galaxy S5 тақдимоти ҳақида ўз фикрларимни ёзишга қарор қилдим. Ўзига хос сабабларим кеч ёзишимга баҳона бўлиб қолди. 

Ўзблоггерлар ғолибларини тақдирлаш маросимини якунлагач, оралиқдаги танаффусдан сўнг Туркистон санъат саройининг ёзги биноси олдида тўплана бошладик. Ҳавонинг авзойига қарамай, бир зумда тумонат одам йиғилди. Буни одамларнинг компанияга бўлган муносабати, дея тушундим.

Очиқ осмон остида ўтаётгани ҳамда беқарор об-ҳавони ҳисобга олган компания ходимлари кириш эшиги олдида ҳар бир ташриф буюрувчини махсус курткалар билан таъминлади. Қолаверса, ҳар бир ўриндиқ устидан ҳам ташриф буюрувчилар учун гиламча ва яна шундай ёмғирга мўлжалланган целлофан курткалар жой олди. Бу ёғиши аён бўлган ёмғир остида қандай қилиб тақдимотнинг бадиий, интерфаол қисмини кузатишни ўйлаётганлар учун (шахсан мен учун ҳам) айни муддао эди.

Бундан ташқари, ташриф буюрувчиларга компания белгиси туширилган махсус кепка ва футболкалар совға қилинди.

ТАҚДИМОТНИНГ БАДИИЙ ҚИСМИ ҲАҚИДА

ЎЗГАЧА ҚИЁФАДАГИ БОТАНИКА БОҒИ

Боғ яратиш анъанаси бизга қадимдан – Амир Темур бобомиз давриданоқ мерос бўлиб келмоқда. Ўша даврлардан бетакрор боғлар яратилган ва уларга ўзига хос номлар қўйилган: боғи Баланд, боғи Беҳишт, боғи Давлатобод, боғи Дилкушо, боғи Жаҳоннома, боғи Майдон, боғи Нав, боғи Чинор, боғи Шамол. Амир Темур бобомиз Самарқанд атрофида булардан ташқари яна бир нечта боғлар барпо этган: боғи Зоғон, боғи Нақши жаҳон, боғи Амирзода Шоҳрух, боғи Дилафрўз, боғи Шерои, Гулбоғ ва бошқалар бир-биридан қолишмаган. 

УМИД СОҲИЛИ

Дунёда ота-онанинг фарзандга, фарзанднинг ота-онага бўлган муҳаббати муҳаббатларнинг сарбонидир. Вақт ғилдираклари тиним билмай айланади, ёшлик, навқиронлик баҳор сингари келиб кетади, бахт куртак ёзиб, мева беради... Ҳамма нарсаси етарли, ташқи тарафдан қараганда бахтлидек эди гўё. Аслида ҳам шундай бўлган. Аммо... Аммо юрагининг бир четида кемтик бор, кимдирнинг меҳри етишмас, соғинч ғалаён қиларди.  Ҳаётининг хазонли кунлари, изғиринли аёзларида ҳам, бахтда ҳам, кулфатда ҳам, у кемтик тўлмади, ҳеч ким тўлдира олмади. Турмуш ўртоғи, фарзандларию, дўсту биродарларининг ўрни бошқа. Отасининг ўрнида эса бўшлиқ. Бир кам дунё.

- Отажоним, қайлардасиз, қаерлардасиз...

Отаси билан сўнгги маротаба кўришган соҳилдан умрининг сўнгги кунига қадар умид уза олмади. Умиди отаси билан бир қайиқда сузиб кетган болалик чоғларидаёқ. Ўшандаги кун отмас бўлиб ботганини ич-ичидан сезса ҳамки, тан олгиси келмади, умид узмади. Умиднинг мустаҳкам, чайир туйғу эканлигини шу инсонга умр бўйи хизмат қилиб, табиатнинг ҳар қандай инжиқликларига қарамай мени соҳил томон етаклаб борган дамларидаги  узоқ нуқталарга термулган соғинчли кўзларидан англадим. Мен чарчадим соҳилга ҳадеб боришдан, аммо унинг умиди чарчамасди. Қайтиб турмас бўлиб йиқилдим охири. Умид эса мен, метиндан-да мустаҳкам эканлигини исботлади. Ҳатто денгиз ҳам вақт чархпалаги  остида янчилди, қуриди, аммо умид қуримади. 

Қудратли йиллар жажжи қизалоқни кекса қарияга айлантирди. Агар умид сўнганида, у балки бунчалик узоқ умр кўрмасдимиди... Умид уни асради. Бир умр интизор бўлиб қайтишини кутган қайиқ қолдиқларини топганида, худди отасининг бағрида ётгандек қайиқда жон бераётганида, у хотиржам эди. Кўнгли таскин топди, кемтиклар тўлди... У шундай ўлимни хоҳлаган эди... Дунё унга раво кўрмаган отасининг меҳрига ниҳоят ўзга дунёда бўлса-да эришди.

(Юқоридаги фикрлар бир умрнинг бевосита гувоҳи бўлган велосопед тилидан ёзилди)

БИР ҚЎШИҚ ТАРИХИ

Юлдуз Усмонова санъат оламининг ҳақиқий юлдузи, қўшиқларини хушламайдиган кўнгил топилмаса керак. Шу йилги “Ёнингдаман” деб номланган альбом тақдимотини кўриб бунга яна бир бор амин бўлдим. Шахсан ўзим санъаткорнинг ашаддий мухлисасиман. Альбомдан жой олган ҳар бир қўшиқ ўзгача, жозибадор. Аммо альбом тақдимотида бир муаллиф ҳуқуқларининг поймол этилганлиги ачинарли ҳол.

Юлдуз Усмонова “Девоналармиз” деб номлаган қўшиғини Ренис Мешаян ёзган деб эълон қилди. “Арман миллатига мансуб бўлишига қарамай, соф ўзбек тилида шеърлар ёзади”, “ўзбек шоирларига қалпоқ қилиб қўйди” ва ҳоказо гаплар айтилди. Тақдимотни олиб борган бошловчилардан бири, тақдимот ташкилотчиси бўлмиш Sayyod.com сайти муаллифи Сардор Комилов эса қўшимча қилиб: “Энг қизиғи, Ренис бу шеърини 12 ёшида ёзган экан”, дея маълумот берди. Лўттибозлик санъати ҳам Аллоҳ томонидан бир инъом эканлигини ва  бу “санъат” ҳар кимга-да насиб этмаслигини Ренис Мешаяннинг сўзлаган “ажойиб” нутқидан англайди киши.

АСЛИДА, “Девоналармиз” дея куйланган қўшиқ сатрларини ўзбек шоири Амир Худойбердиев ёзган. Ушбу сарлавҳасиз шеъри шоирнинг 2008 йил Тошкент “Ниҳол” нашриётида 1000 нусхада  чоп этилган “Ойдин лаҳзалар” номли шеърий тўпламига киритилган (китобнинг 20-бетида).

Қани айтингчи, икки инсоннинг шеъри нуқта вергулигача ўхшаши, шаклан бир хил бўлиши мумкинми?! Кўриб, ҳайрон қолдим. Энг қизиғи, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси сайтида ҳам, бошқа тўпламларда (“Кафтдаги ниҳол” адабий-бадиий нашрида) ҳам Ренис Мешаяннинг шеърлари орасида бу шеърни умуман учратмадим.

Сўзга масъулиятли журналист қайси манбага асосланиб бу маълумотни берди? Ҳали она сути оғзидан кетмаган 12 ёшли бола бундай маънодор, фалсафий, мушоҳадага бой шеър ёзиши мантиққа тўғри келмайди, биринчидан.

Бу нафақат муаллифлик ҳуқуқининг поймол этилиши, балки очиқдан очиқ халқнинг кўзини бўяш эмасми?!

Юлдуз Усмонова халқчил, меҳнатни қадрлайдиган санъаткор. Буни альбом тақдимотидаги: “Яратилган ҳар бир қўшиқнинг ортида кўплаб инсонларнинг меҳнати бор, бу бир кишининг меҳнат маҳсули эмас. Барчаларининг исмларини баландроқ айтинглар”, - дея журналистларга қилган хитобида ҳам кўриниб турибди. Жуда кўп санъаткорлар шоирлар меҳнатини бу қадар таъкидлаб, уларга урғу бериш у ёқда турсин, ҳатто кўшиқлари остига сатр муаллифининг исм-шарифини-да қистириб ўтишни “унутиб” қўяётган бир пайтда, Усмонованинг бу иши диққатга лойиқ деб биламан. Аммо меҳнатни шу қадар улуғлаётган санъаткорнинг альбом тақдимотида бу хато қандай содир бўлди?

Иккинчидан, Ренис Мешаяннинг Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси сайтида эълон қилинган шеърлари нинг савияси ўртача даражада. Қолаверса, бутун халқ олдида маданиятли сўзлашни эплай олмаган одамнинг дунёқараши билан ушбу шеър дунёқараши умуман мос келмайди.

Учинчидан, Юлдуз Усмонова янги альбомидан ўрин олган қўшиқлари борасида берган интервьюларини ўрганиб чиқдим: мазкур қўшиқ ҳақида корреспондентнинг сатрлар кимнинг қаламига мансуб дея берган саволига, санъаткор шеър муллифини билмаслигини, студияга кўп инсонлар шеърлар ташлаб кетишини, ҳатто ушбу шеър муаллифи тирик ёки тирик эмаслигидан ҳам бехабар эканлигини, шеър бир неча йиллар муқаддам ёзилган эканлигини айтган. Аммо альбом тақдимотида Ренис Мешаянни муаллиф сифатида эълон қилиб, шеърнинг яратилиш тарихини яратишди. Бу икки хилликни қандай тушуниш мумкин?

Тўртинчидан, ёши элликдан ошган шоир фарзанди тенги болакайнинг интелектуал мулкини ўзлаштириши ақл бовар қилмас, кулгидан бошқа нарса эмас.

Икки инсон ижодини ўрганиб, кўриб чиққан киши шеър муаллифи, аслида, ким эканлигини, ким қай даражада ёзишга қодир эканлигини англайди. Чунки, руҳий олам, характер, дунёқараш сатрларда яққол кўзга ташланади.

Юқоридаги ҳолатларнинг олдини олиш, чора кўриш ҳамда муаллифлик ҳуқуқидан фойдаланиш билан боғлиқ ҳолда юзага келадиган муносабатларни тартибга солиш учун “Муаллифлик ҳуқуқи ва турдош ҳуқуқлар тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикасининг Қонуни МАВЖУД.

Шеър муаллифлиги бўйича Юлдуз Усмонованинг расмий сайти ҳамда тақдимот ташкилотчисининг сайтига йўллаган мактубимга жавобан китобнинг асл варианти билан студияга келишимни, бу масалани ҳал қилиб беришларини айтишди.

16 март куни белгиланган вақтда Sayyod.com студиясига бордим. Воқеанинг қолган тафсилотларини  Sayyod.com сайти ёритди. 

Халқ орасида шарманда бўлишдан уялган одам бировнинг шеърини ўзлаштириб, меники деганида уялмаган эканку... Сохта обрў ҳеч қачон ҳеч кимга бахт олиб келмайди. Қинғир ишнинг қийиғи қирқ йилда ҳам чиқади.

                                                                           Гулрухсор ХУДОЙБЕРДИЕВА

ОГОҲ БЎЛИНГ, ДОМЛАЖОН!!!

***

Курсдошлар бир-биримиз учун жудаа ғамхўрмиз, тиш-тирноғимиз билан ҳимоя қиламиз биримиз иккинчимизни, ҳатто эплай олмасак-да, ЯХШИЛИК ЙЎЛИДА  қиттак-қиттак ёлғон гапириб ҳам турамиз:

Қайси бир куни ёмон домла (изоҳ: ёмон домла – бу сиқиб сувимизни томчисигача ичадиган, ўта талабчан домла) нинг дарси эди. талабаларни давомат қила бошлади:

- Фалончи Фалончиева?

- Мен.

- Писмадончи Писмадончиев?

- Шу ерда...

Домла ҳар бир “мен” деган овоз эгасига обдон разм солиб, текшириб олди. Бундай вазиятда, келмаган курсдошларимизнинг ўрнига “мен”  дейиш, ўта хавфли. Домлалар ҳам пишиб кетганее, ҳийлаю найрангларимизни беш бармоғидан ҳам яхши билишади, “новинка”ларидан топиш керак, мана шундай пайтларда бир-биримизнинг кунимизга ярамасак, ахир, қачон яраймиз?! Домла давоматда давом этди:

- Фалончиева Фалончи?

- Устоз, уни мазаси йўқ, боя телефон қилиб айтди, ўрнидан туролмай ётган экан, – деди курсимизнинг меҳрибон  онабошиси (изоҳ: стариста). Шундай деб домлани ишонтирган эди ҳамки, “Саломалейкум, киришга мумкинми” деб ҳалиги мазаси бўлмай, ўрнидан тура олмай ётган курсдошимиз эшик қаршисида пайдо бўлса денг... Хонада кулги кўтарилди. Ҳалиги курсдошимиз эса ҳеч нимадан бехабар: - Ҳа, нима бўлди, нега кулвослар, – дерди ажабланиб))

***

Бир куни ўқишга кечикиб бордим. Ўқишимиз биноси қўриқчилар томонидан ёпиб қўйилганди. Аксига олиб муҳрли формам ҳам йўқ.  Таваккалига қўриқчининг олдига бордим:

- Қаерга?

- Дарсга.

- Форма қани?

- Форма кабинетимда. Кириб алмаштириб оламан,  - домла сифатида гапиравердим. Телпакни бостириб олганим, ўша ердаги бир курсдошимнинг огоҳлантиришимга биноан “ассалому алайкум, домла” дейиши билан муаммойим  ҳал бўлди-қолди)))

***

Бир дўстим иккинчи курслигида уйланди. Аммо тўйи куни имтихони бор эди. “Дўстинг учун қон ют” деб ўрнига имтиҳонга киришга рози бўлдим. Кирдим. Текширувда ҳам ҳеч ким сезмади. Мисолларни ишлаб чиқдим ва тўйга равона бўлдим. Хуллас, ўша куни оғайним ҳам имтиҳондан ўтди, ҳам уйланди)))

***

Биз талабаларда баъзи пайтлар  ошиқлик дардига мубтало бўлган кишиникидака аломатлар кузатилиб туради: юрагимиз тез-тез урадимиее, ҳаяжонланамиз, асабийлашамиз ҳам. Бу қанақа пайтлар дейсизми? Сессия пайтларида.

Шу йил қишки сессияда социология домламиз кўпчилигимизни “олиб бориб, олиб келди”. Кимлардир ишини, кимлардир мажлисини қолдирган, кеч соат 17:00 гача факультетда “социология”ни ўқиганмиз, баъзилар тушлик ҳам қилмаган, ошхонаю, буфетлар аллақачон ёпилган, оч-наҳор ўтиришга тўғри келган пайт. Биттама битта домланинг “тегирмони”га тушиб чиқа бошладик:

- Неччига “ёпяпсиз”?

- “5” га, домла!

Отилган 7-8 та савол ўқларидан сўнг:

- “5” га тортмаяпти. Баҳонгиз “4”.

- Имкон беринг?

- Тайёрланиб туринг, қайта топширасиз!

Навбат менга:

- Неччига даъвогарлик қиляпсиз?

- “4” га, устоз!

Савол ўқларини  6-7 марта отган домламиз:

- “4” га етмайди билимингиз, “3” қўяман.

- Йўқ, устоооз, манда  ҳаммаси “4”-“5”, битта сизнинг фанингиздан “3” тушмасин, имкон беринг, - ёлвора бошладим ҳали ҳеч қайси фандан баҳо қўйилмаган зачоткамни қучоқлаб.

- Тайёрланиб туринг унда, – деди кўнгли бўшаган домламиз навбатдаги “ўлжа”ни чорлаётиб.

- Неччига “ёпяпсиз”?

- “3” га!

- Ман сизга умуман баҳо қўя олмайман, мана шундан бошқа балл тўпламагансиз, – деди ҳукм ўқилаётган курсдошимизга  журнални кўрсатиб.

- Домла…

Хуллас, домламизнинг тактикаси “5” чиларни  “4” га,  “4”чиларни “3” га, “3”ларни хвастичкага тушириб ташлаяпти. Буни тушуниб етган бир курсдошимиз:

- Қараб туринглар, ман ҳозир “4” имни муаммосиз олиб кетаман, психологик усул қўллаймиз, – дедию мардонавор домланинг пешонасига келиб жойлашиб олди.

- Конспект?

- Мана.

- Неччига ёпяпсиз? – одатий саволни берди домла конспектдан кўзини узмай.

- “5” га!

Савол-жавобдан сўнг:

- “5” қўёлмайман, “4” қўяман.

- Устоз, ман “5” га ҳаракат қилётгандим-да.

- Йўқ, йўқ, баҳонгиз “4”.

- Майли, розиман. Раҳмат, устоз)))

***

Бир йили Турин шаҳрида ўқиш учун университетимизга грантлар келди. Грантга топширмоқчи бўлдик. Жуда шўх гуруҳ бўлганимиз учунми, домлалар: “Булар барибир ўтолмайди, майли, топшириб кўришсин, сазаси ўлмасин” – дейишди. Шу гап роса алам қилиб кетиб, бутун гуруҳимиз билан грантга ҳаракат қилдик. Ҳамма ҳужжатлар тахт бўлган, имтиҳондан 2 кун олдин шунақа қаттиқ ўқидик. Курсдошларимиз билан имтиҳон куни тонггача астойидил китоб титкилаганмиз. Кўзимни очсам, курсдошим ухлаб ётибди.

- Тур, имтиҳонга кеч қоламиз, - турткиладим.

- Боравер, мен бормайман, - жавоб берди уйқу зўрлик  қилиб.

Бир амаллаб уйғотиб олдим. Кўчага чиқсак, обед бўлиб кетган денг  О.О  Ётоқхонага бордик, у ерда ҳам ҳамма ухлаб ётибди. Имтиҳон топширадиган жойга борсак, ҳеч ким йўқ: бизни кутиб-кутиб кетишган экан. Хуллас, шу куни имтиҳонга бирортамиз  қатнаша олмаганмиз)))

***

Математика фани семинарларида ҳаммамиз ўрнимизга фанни энг яхши биладиган бир курсдошимизни тургизиб қўярдик. Ҳафтасига 4 марта дарс бўлса, тўрт марта ҳам шу курсдошимизнинг тили билан баҳо олардик. Чунки, домламизнинг кўриш қобилияти жуда паст бўлиб, доскага ёзаётгандагина кўзойнак тақардилар, ўтирганда, семинар сўраётганда ечиб қўярдилар. Домламизнинг кўзойнаксиз одам танимасликлари биз талабаларга роса қўл келган.

***

Биринчи пара маъруза. Домламиз жон куйдириб алланималарни тушунтиряпти. Хона сув қуйгандек жим-жит. Ёппасига конспект ёзяпмиз. Домламиз мени тинглашяпти, ҳатто маърузамни ёзиб олишяпти, деб ўйлаб биз талабаларидан жудаа мамнун. Аслида, бутун диққатимиз иккинчи пара бўладиган семинарда)))

Дарвоқе, конспект ҳақида: навбат билан бир киши ёзган конспектни навбат билан барчамиз кўчирамиз. Уйда китоб варақлаб, тер тўкииб конспект ёзиш қайдаю, тайёрга айёрлик қайда. 90 % бир хил конспект. Қарабсизки, ТО КОНСПЕКТДАГИ ГАПЛАР ТУГАГУНЧА, семинарда  ҳаммамиз қўл кўтарган, ҳаммамиз фаол, жон-жаҳдимиз билан биринчи бўлиб гапиришга уринамиз)))

***

Сессиядан кейинги дарслардан бирида  эдик. Шу пайт хонага “ёпган” баҳоларимизни эълон қилгани домла кириб келди:

- Фалончи Фалончиева “4”, Фалончи Писмадончиева “5”...

Мен барча фанлардан аълога топширганим туфайли кўнглим аанча хотиржам, тўқ эди.

- Фалончи Фалончиева “3” – кутилмаганда айтилган кутилмаган натижадан ҳамма эсанкираб қолди:

- Йўғееее?

- Олааааа.

- Балки янглиш ўқигандирсиз?

- Бу курсдошимиз доим аъло баҳоларга ўқийди, - хонани эътирозли овозлар қуршаб олди.

- Йўқ, янглишганим йўқ, амалиёти “3” экан, – деди кўзларига ишонмай қоғозга қайта синчиклаб қараган домла ҳам.

Гап декангача етиб борди. Масалага алоқадор домлалар декан хонасида йиғилишди. Билсак, бу ўтган йили ўтаган  амалиётимизнинг баҳоси бўлиб, шу семестрга таъсири бор экан. Атайин қўйган бўлса-да, бошқа сирлари фош бўлиб қолишидан чўчиган домла:

- Бу қиз аълочи, амалиётларни зўр ўтаган. 87 балл чиқаргандим, қандай қилиб 70 балл бўлиб қолди...

- Мен бунақа мужмал баҳо қўймайман, - деди баҳоларни қўйган домла ҳам эътироз билдириб.

Хуллас, операция “Ы” бошланди: деканнинг столи операция учун тайёрланди. “Бемор” ведомость ётқизилиб, декан бошчилигидаги операцияга старт берилди:

- Лезва... Ўчирғич... Қалам... Ручка...

***

Ёзган жорий, оралиқ, баъзан якунийларимиз чиқмай қолиши бу “нормал” ҳолатга айланиб боряпти. Билмайман нима бўлади-қўяди, бошқа ҳужжатларга қоришиб кетадими ё бошқа жойини топиб оладими... Хуллас, баъзан шунақаси ҳам бўлиб туради. “Ҳар ёмоннинг бир яхшиси бор” деганларидек, баъзан жорийми, оралиқми, рефератми – бирортасини умуман ёзмаган бўлсак ҳам, домлаларнинг шу хатосини дастак қилиб оламиз:

- Фалончиева, учинчи жорийни топширмабсиз?

- Домла, ман топширганманкуу, – кўзларини лўқ қилиб жавоб берди курсдошларимдан бири.

- Қачон топширгандингиз? –сўради гапига ишониб, ўзидан шубҳалана бошлаган домламиз.

- Ҳаммасини ўз ўрнида, ўз вақтида топширгандим, нега чиқмайди? – деди ўз ёлғонига ўзи ҳам ишонаёзиб.

Айбни ўзидан кўрган домла етмаган баллни лом-лим демай қўшиб берди.

ИЗОҲ: Барча  ҳикоячалар  турли университет ҳамда институт талабалари ҳаётида бўлиб ўтган воқеалар асосида ёзилди.

Бизнинг қитмирликларимиз замирида курсдошимиз, дўстимизни ҳимоя қилиш, жонига оро кириш; қандай қилиб бўлмасин мақсадимизга эришиш, ҳаракат ётади. Олға интилиш яхши, албатта. ФАҚАТ ўз мақсадларимизга эришиш йўлида ҳеч нарсадан тап тортмаслигимиз, эгри йўлларни-да қўллашимиз баъзан бошқаларга қимматга тушиши, зиёни тегиши мумкинлиги ҳақида ҳам унутмайлик.

ЎЗ УЙИДА ЎЗИ ИЧКУЁВ ёхуд МУРОЖААТНОМА

Ҳар бир халқ, миллат ўз урф-одатлари, анъаналарини асраши, ўзлигини сақлаши керак...

Юқоридагига ўхшаш гапларга кўзимиз кўп тушади, йўқ  деганда ҳам икки-уч марта дуч келганмиз. Шу каби гаплар ҳатто аллақачон шиоримизга-да айланиб улгурган. Бир жиҳатдан бу мулоҳаза қилишга ундайди.

Урф-одат ва анъаналар халқ кўзгуси, миллат юзи. Уларни асраб-авайлаб ўзимиздан кейинги авлод қўлига эсон-омон, бус-бутун топширишимиз ҳар биримиз учун ҳам қарз, ҳам фарз. Лекин барча урф-одатларимизга нисбатан шундай деб айта оламизми? Сизни билмадиму, азиз ўқувчи, мен бундай деб ҳисобламайман. Урф-одатлар дарахт бўлганида, мен улардан БАЪЗИларини таг томири билан суғуриб улоқтирардим. Шулардан бири тўйларимиздаги айрим бидъат урф-одатлар: гарчи бир неча йиллардан буён оммавий ахборот воситалари – телевидение, радио, матбуот орқали тинмай қораланиб, бонг урилаётган бўлса-да, Тошкент шаҳри, Тошкент вилоятидан тортиб, жанубий вилоятлар (Қашқадарё ва Сурхондарёнинг бир нечта туманлари) га қадар қулоч ёзиб бораётган мебелбозлик, “уй тўлдириш” удуми. Шунча курашишларга қарамай, бу “касаллик” бошқа вилоятларга ҳам “юқиб” бораётгани ачинарли.

Сақичдек чайналавериб сийқаси чиқиб кетган бу мавзуни навбатдаги қора пиарга айлантириш фикридан йироқман. Шунчаки бу борадаги аччиқ қарашларим оз бўлса-да мулоҳаза қилишга сабаб бўлса, мақсадимга эришган бўлардим.

Бўйи етган қиз бўлганим учунми, жамиятдаги турмушга боғлиқ икир-чикирлар билан ҳам бевосита, ҳам билвосита тўқнаша бошладим. Мен улғайган муҳитда ҳаммаси оддий, содда бўлиб, пойтахт удумлари ҳақида узунқулоқ гаплар бўлГАН холос.

Яқинда бир дугонамиз тўйи ёзилган видеотасмани кўриб тенгдош қизлар йиғилиб қолдик. Гап айланиб мебеллар мавзусига уланиб кетди: сифати яхши, арзонроқ мебеллар қайси дўконларда сотилаётганлигию, ҳозирда мебеллар нарх-навоси қанчадан қанчалигигача. Қизларнинг бунақа суҳбатида илк бор қатнашаётганим учунми менга анча ғалати туюлди. Бир вақтлар тоғаларимнинг никоҳ тўйлари арафасида бобомнинг бу борадаги  ҳаракатлари хаёлимдан ўтиб, рўпарамдаги ҳолатни ҳеч “ҳазм” қила олмадим. Қизларнинг уй тўлдириш масалалари билан шуғулланиши, қайғуриши кўзимга хунук кўриниб кетди.

Тўй борасида икки тараф зиммасига катта ҳаражат тушиши табиий ҳолат. Аммо шундоқ ҳам катта ҳаражатдан негадир ҳеееч қониқмаймиз-да, яна-да улкан ҳаражатга нима етсин-а. Майли, эртага кунимиз қоқ нонга қолса ҳам, пул кетса кетсин, обрў кетмасин, обрў. “Душманларимиз аламидан куйиб ўлсин” деймизда)))

Қолаверса, ёш келин-куёв ўз ҳаётининг молиявий пойдеворини қуриш учун ота-она кўмагига мухтож бўлади. Бу ҳам табиий ҳолат. Аммо ота-онамиз кўзимизга Оловуддиннинг сеҳрли чироғи бўлиб кўринадими билмайман, муҳайё қилар экан деб бира тўла ўн йилга етарли нарса-буюмларни ғамлаб оламиз. Гўё бу давр оралиғида ишламай ётиб ейдиган одамлардек. Бунақа пайт ҳаётимизда биир мартагина бўлса, фойдаланиб қолайлик, деймизда)))

Келиннинг мебели ёқмаганлиги туфайли қанчадан қанча ёшларнинг фотиҳаси тўйига оз фурсат қолганда бузилаётганини, оилалар ўртасига совуқчилик тушаётганини, мебелининг “бир чақага қимматлиги” учун қизлар тушган хонадонида беҳурмат қилиниши ҳақида тез-тез эшитаман, баъзан ўзим гувоҳи бўламан. Наҳот, биз учун шу матоҳлар  инсоний фазилатлардан устун бўлса? Минг марта айтилган гапни бир минг биринчи бўлиб такрорласам ҳам, ДУНЁНИ ЗАБТ ЭТГАН ИСКАНДАР ҲАМ НАРИГИ ДУНЁГА ОЧИҚ ҚЎЛ БИЛАН КЕТГАН. Бундан ибрат олиш, чуқурроқ ҳис этиш учун биз ҳам ўлим бўсағасига боришимиз шартми?!

Энг ачинарлиси - оила устунларининг бу борада ЛОҚАЙДЛИГИ. Ҳа, буни лоқайдлик деб атадим. Чунки, эр кишига қараганда аёллар табиати буюмларга ўчроқ бўлади. Шу каби удумларимиз аёллар томонидан яратилган бўлса ажабмас.

Оталаримиз янги хонадонида қизим тили қисиқ бўлмасин, қийналмасин, деб бунга кўз юмадилар. Уларни тушунса бўлади. Лекин ўзингизга бир савол бериб кўринг: ҳали никоҳингизга олмасданоқ, БИЛИБ-БИЛМАЙ бўлажак  аёлингизнинг нозик елкаларига ўз бурчингизни юклаяпсиз. Аксинча, унга паноҳ, суянч бўлингиз керакмасми? Бўлажак аёлингиз ўзига тўқ хонадондандир, ҳаммасига қурби етар, у бундан нолимас ҳам, АММО бу Сизнинг бурчингиз!!! Уники эмас.

Шарт эмас қимматбаҳо буюмлар олишингиз, энг кераклисини харид қилинг. Қурбингиз етганича қилинг. Олмасангиз ҳам, майли. Аёлингизга  сизнинг соғлиғингиз, меҳрингиз керак. Эр кишининг боши омон бўлса, қолгани шунинг орқасидан келаверади. Аммо бизга юкламанг, илтимос!

Аввало, аёлларнинг оиладаги вазифаси нима? Оила тўкислигини таъминлаш, кам-кўстини ямаш, уйни жиҳозлашми ёки фарзанд дунёга келтириб, уни тарбиялаш, оиланинг иссиқ-совуғидан бохабар бўлиб, рўзғор ишлари билан шуғулланишми?  Ўрни келганда оила бошлиғи ким эканлигини минг марта бўлсин такрорлаб чарчамайдиган  ҳурматли эркакларимиз, бу оҳори тўкилган мавзуда яна бир бора ўйлаб кўринг.

Удум шунақа дейсизми? Мантиқсиз, маза-матрасиз удумларни рўкач қилмайлик. Биз инсонларга онг яхшини ёмондан, тўғрини эгридан ажратиб олиш учун берилмаганми?! Эрлик ғурурингиз, орингиз телба-тескари бир удум томонидан ер билан битта қилинмаяптимикан... Таъкидлаганингиздек, сиз оила қўрғонисиз, биз аёллар тизгини ҳам сизнинг қўлингизда ва бунга фақатгина Сиз нуқта қўя оласиз. Айнан Сизга мурожаат қилишимнинг боиси ҳам шунда.

Ушбу гапларим билан ғурурингизни қитиқлаш ниятим йўқ эди, мен фақат ҳамма ўз вазифасида, ўз бурчида қолишини шу жамиятнинг куюнчак аъзоси сифатида чин дилдан хоҳлайман.

Пост сўнгида айтмоқчи бўлган фикрларимни тўлалигича етказиб бера оладиган қулоққа чалинган бир диалогни келтиришни маъқул топдим:

- Кечирасиз, куёв бола!

- Лаббай?

- Бу пардаларни ўзларинг қилдингларми?

- Йўқ, келин тараф.

- Мебел?

- Уни ҳам.

- Ие, демак жиҳозларнинг ҳаммасини келин бола қилибди-да?

- Ҳа.

- Курткангиз чиройли экан, қаердан олдингиз?

- Қайнонам совға қилган.

- Ие, кийимларни ҳам-а?

- Ҳа.

- Ич кийимларни ҳамми? O_O

- Ҳа, буларни ҳам.

- Шошманг, сиз ўз уйингизда ичкуёвга айланиб қолибсизку, куёв бола (меҳмон қаҳ-қаҳ отиб кулади)

Гулрухсор ХУДАЙБЕРДИЕВА

01.02.2014

ОИЛА ЁКИ КАСБ?

Она мавзуси эски мавзу, бу мавзуда ёзмаган шоир-у ёзувчи, ижодкор топилмаса керак. Оналарга қанча таъриф-у тасниф берсак-да оз. Улар бундан-да юксакларга муносиб. Лекин мен ҳозир олқишлар ёғдирмоқчи эмасман, балки қалбимни бир умр тирнаб келаётган оғриқ, ўйлаб ўйимга етолмаётган мулоҳазаларим, жавобсиз саволларим билан ўртоқлашмоқчиман. Онамни тилга олганда, ер қаъридан отилиб чиқишга шайланган вулқон ҳолатидек, юрагим тубидаги ҳислар ҳам қайнайди, ғалаён қила бошлайди.

Онам бундан 22 йил олдин мен таҳсил олаётган университет (Ўзбекистон Миллий университети) нинг мен таҳсил олаётган факултети (Журналистика) ни тамомлаганлар. Лекин соҳалари бўйича бир кун ҳам  ишламадилар. Чунки... Мен дунёга келдим. Ўта нимжонлигим, тез касал бўлиб қолишим Улардан қаттиқ парвариш, кучли эътибор ва меҳнат талаб қилган. Табиийки, улар мени танлаганлар. Бу оналар нигоҳи билан қараганда оддий ҳол: оналик бурчи, вазифасини бажарган холос. Аммо яхшигина қаламлари ҳам бор эди. Талабалик йилларида ёзган газета саҳифаларини безаб турган гўзал чеҳра, майин табассумнинг узундан узун, маънодор шеърларини эсим билан бирга таний бошлаганман.

Чамаси беш ёшларда эдим. Бир уйда, қўшни подездда яшайдиган дугонамнинг онаси телевидениеда ишларди. У аёл жуда чиройли кийинар, ўзига яхшигина эътибор берарди. Ўта маъсулиятли вазифада ишларди чоғи,  ишга тонг саҳарда кетиб, кун  қорайганда қайтарди. Уни ҳам иккита биз тенги қизалоқлари бўлиб, баъзан уйда, баъзан болалар боғчасида қолдирар эди. Дарвоқе, у ҳозирда вилоятда машҳур тележурналист, ўз касбининг жонкуяр яёли. Ёдимда:

Бир куни онамдан:

- Ая, сиз нега Юлдузни аясидек ишламайсиз, - деб сўрадим онамни ҳам шундай бўлишларини хоҳлаб. Шунда онам:

- Мен эрталабдан кечгача ишда бўлсам, синглинг иккингга ким қарайди? – деб саволимга савол билан жавоб қайтарган эдилар. 

Юлдуз ва синглиси мен ва синглим билан дугона эди. Онаси билан бизникига келган чоғлари бирга ўйнаганларимиз ғира-шира ёдимда. Бир куни онаси ишда ушланиб, болалар боғчасига вақтида бора олмаганлиги туфайли боласини олишга борган бошқа бир қўшнимиз уларни ҳам бирга олиб қайтаётган вазият эди. Аммо ярим йўлда тўсатдан онасини кўриб қолиб,  “аяжон” деб югурган Юлдузни йўлда машина (хотирам панд бермаса, юк машинаси) уриб кетди. Олти ёшли дугонам ўша заҳоти жон берди... 

Бу воқеа ота-онамни сергак торттирди. Онам доим ёнимизда бўлган:

Дастлаб, биз борадиган болалар боғчасига тарбиячи бўлиб ишга кирдилар. Ҳам онамиз, ҳам тарбиячимиз бўлиб тун-у кун парваришладилар. Ёшимиз улғайгач эса биз борадиган мактабга (Қайта тайёрлов курсида ўқиб) ўқитувчи бўлиб келдилар. Аввал, бошланғич синф ўқитувчиси сифатида, биз юқори синфга ўтгач, тил ва адабиёт фани ўқитувчиси бўлиб ишлай бошладилар. Ҳам онамиз, ҳам устозимиз бўлдилар. Мактабга бирга бориб, бирга қайтардик.

Синглим иккимиз Олий билим юртига қабул қилингач, онам қиз бола бегона шаҳарда ёлғиз қийналиб қолмасин деб, ўқитувчиликдан ҳам воз кечдилар. Барча ишларини ташлаб биз билан бирга пойтахтга келдилар. Онажоним ҳатто шу ерда ҳам ёнимиздалар. Аллоҳга шукр.

Она ҳақида чиройли сўзлар айта олмайман. Уни нимага қиёслашни ҳам билмайман очиғи. Қиёслашга арзирли сўзни топмадим ҳали.

Аммо бир жиҳати борки, мен ФАРЗАНД СИФАТИДА оналарнинг бу даражадаги фидоийликларига унча қўшилмайман. Онамнинг фидоийлигисиз, балки мен ҳозир беғам, беташвиш чой ичиб, ушбу постни ёзиб ўтирмаган бўлармидим. Озми-кўпми эришаётган муваффақиятларимга онам сабабчи, мен уларнинг меҳнатлари маҳсулиман. Аммо барибир қўшилмайман. Чунки мен уларни ўз касби билан шуғилланаётган, орзулари рўёбга чиққан аёл сифатида кўришни, бир бора ўзлари учун ҳам яшашларини  хоҳлаганман доим. Бу мен учун оғриқли нуқта. Улар эса фарзандларининг ҳаётида фарзанлари бўлиб яшайдилар, фарзандлари бўлиб нафас оладилар ҳатто. Балки шунинг учун ҳам она ўз номи билан онадир... Билмадим...

Энг қизиғи, фарзандлари учун ўзидан ҳам кечган онажоним менга ҳар замон:

- Сен, албатта, зўр журналист бўлгин.  Мен эриша олмаган муваффақиятларга эришгин, орзуларимни рўёбга чиқар, - дейдилар.

Аммо яна ўйлаб қоламан: ҳозир фарзанд сифатида мен уларнинг фидоийликларини қоралаяпман, эрта бир кун уларнинг ўрнида мен ўзим бўлганимда, ОНА СИФАТИДА  қандай йўл тутардим? Балки излаган имкон топар? Ҳозирча бу саволларга жавобим йўқ.

ПОСТНИ ЁЗИШИМДАН МАҚСАД НИМА? Онам айтганларидек,  Юлдузнинг онасига ўхшаган катта журналист бўлишми ёки онам каби бўлишдан бирортасини танлашми? Ёки онамнинг фидоийликларини улуғлашми? 

Буни ёзишдан ҳеч бир мақсад кўзланмаган. Ҳаётий, ўзим билан содир бўлган вокеаларни борича тақдим этдим холос. Эътибор берган бўлсангиз, пост аввалида, бу менинг ўйлаб ўйимга етолмаган мулоҳазаларим, жавобини тополмаган саволларим, деб келтириб ўтдим. Ниятим айнан мана шу мураккабликни сизлар  билан бўлишиш эди.

Пост бировни қоралаш ёки улуғлаш фикридан йироқ. Зеро, дилбандидан жудо бўлган онанинг ҳолатини, қайғуларини, кечмишларини  ҳеч ким, ҳеч биров, айниқса, четдаги инсон ўша онанинг ўзидек ҳис эта олмайди. Қолаверса, воқеани билвосита гувоҳи бўлганимда, беш ёшда эдим. Аммо четдан туриб, ташқи воқеани кўрган инсонларда бу салбий фикр уйғотгани ҳам бор гап. Ота-онам сергак тортганини бунга мисол қилиб келтирдим юқорида. Аммо ОНАЛАРНИНГ ЯХШИ-ЁМОНИ БЎЛМАЙДИ, ФАҚАТ ЯХШИСИ БЎЛАДИ. Ва бунда ҳеч ким айбдор эмас. Барчамиз Яратган ато этган умрдан зиёдини яшай олмаймиз. Шунчаки кимдир ёки қайси бир воқеа ажалнинг БАҲОНАсига айланиб қолади холос.

Лекин шуни аниқ айта оламанки, ҳеч бир аёл, айниқса, Шарқ аёли, ва айниқса, она касбини қанчалик севмасин, уни оиласидан устун қўймайди асло. Оила билан касбни тенг олиб боришга ҳаракат қилиши мумкиндир, аммо бу дегани улар касбни устун қўйганини эмас, балки  ҳар жиҳатдан фаол бўлишга, жамиятда ҳам, ўз оиласида ҳам муносиб ўрин эгаллашга интилишларини англатади. Оилага ҳалал берганда, аёл касбидан ҳам кечади. Хоҳлаб эмас, қалбида йиллаб асраган, йиллаб интилган орзуларини жимгина кўмиб  кечади. Фарзандлари учун, оиласи учун. Бу осон эмас. Аёл бўлиш осон эмас...

Пост хулосасиз ва мақсадсиз; реал, тугалланмаган  воқеалар жамланмасидан иборат. Воқеанинг давоми каминанинг ҳаётига бурилади.