ЎЗ УЙИДА ЎЗИ ИЧКУЁВ ёхуд МУРОЖААТНОМА

Ҳар бир халқ, миллат ўз урф-одатлари, анъаналарини асраши, ўзлигини сақлаши керак...

Юқоридагига ўхшаш гапларга кўзимиз кўп тушади, йўқ  деганда ҳам икки-уч марта дуч келганмиз. Шу каби гаплар ҳатто аллақачон шиоримизга-да айланиб улгурган. Бир жиҳатдан бу мулоҳаза қилишга ундайди.

Урф-одат ва анъаналар халқ кўзгуси, миллат юзи. Уларни асраб-авайлаб ўзимиздан кейинги авлод қўлига эсон-омон, бус-бутун топширишимиз ҳар биримиз учун ҳам қарз, ҳам фарз. Лекин барча урф-одатларимизга нисбатан шундай деб айта оламизми? Сизни билмадиму, азиз ўқувчи, мен бундай деб ҳисобламайман. Урф-одатлар дарахт бўлганида, мен улардан БАЪЗИларини таг томири билан суғуриб улоқтирардим. Шулардан бири тўйларимиздаги айрим бидъат урф-одатлар: гарчи бир неча йиллардан буён оммавий ахборот воситалари – телевидение, радио, матбуот орқали тинмай қораланиб, бонг урилаётган бўлса-да, Тошкент шаҳри, Тошкент вилоятидан тортиб, жанубий вилоятлар (Қашқадарё ва Сурхондарёнинг бир нечта туманлари) га қадар қулоч ёзиб бораётган мебелбозлик, “уй тўлдириш” удуми. Шунча курашишларга қарамай, бу “касаллик” бошқа вилоятларга ҳам “юқиб” бораётгани ачинарли.

Сақичдек чайналавериб сийқаси чиқиб кетган бу мавзуни навбатдаги қора пиарга айлантириш фикридан йироқман. Шунчаки бу борадаги аччиқ қарашларим оз бўлса-да мулоҳаза қилишга сабаб бўлса, мақсадимга эришган бўлардим.

Бўйи етган қиз бўлганим учунми, жамиятдаги турмушга боғлиқ икир-чикирлар билан ҳам бевосита, ҳам билвосита тўқнаша бошладим. Мен улғайган муҳитда ҳаммаси оддий, содда бўлиб, пойтахт удумлари ҳақида узунқулоқ гаплар бўлГАН холос.

Яқинда бир дугонамиз тўйи ёзилган видеотасмани кўриб тенгдош қизлар йиғилиб қолдик. Гап айланиб мебеллар мавзусига уланиб кетди: сифати яхши, арзонроқ мебеллар қайси дўконларда сотилаётганлигию, ҳозирда мебеллар нарх-навоси қанчадан қанчалигигача. Қизларнинг бунақа суҳбатида илк бор қатнашаётганим учунми менга анча ғалати туюлди. Бир вақтлар тоғаларимнинг никоҳ тўйлари арафасида бобомнинг бу борадаги  ҳаракатлари хаёлимдан ўтиб, рўпарамдаги ҳолатни ҳеч “ҳазм” қила олмадим. Қизларнинг уй тўлдириш масалалари билан шуғулланиши, қайғуриши кўзимга хунук кўриниб кетди.

Тўй борасида икки тараф зиммасига катта ҳаражат тушиши табиий ҳолат. Аммо шундоқ ҳам катта ҳаражатдан негадир ҳеееч қониқмаймиз-да, яна-да улкан ҳаражатга нима етсин-а. Майли, эртага кунимиз қоқ нонга қолса ҳам, пул кетса кетсин, обрў кетмасин, обрў. “Душманларимиз аламидан куйиб ўлсин” деймизда)))

Қолаверса, ёш келин-куёв ўз ҳаётининг молиявий пойдеворини қуриш учун ота-она кўмагига мухтож бўлади. Бу ҳам табиий ҳолат. Аммо ота-онамиз кўзимизга Оловуддиннинг сеҳрли чироғи бўлиб кўринадими билмайман, муҳайё қилар экан деб бира тўла ўн йилга етарли нарса-буюмларни ғамлаб оламиз. Гўё бу давр оралиғида ишламай ётиб ейдиган одамлардек. Бунақа пайт ҳаётимизда биир мартагина бўлса, фойдаланиб қолайлик, деймизда)))

Келиннинг мебели ёқмаганлиги туфайли қанчадан қанча ёшларнинг фотиҳаси тўйига оз фурсат қолганда бузилаётганини, оилалар ўртасига совуқчилик тушаётганини, мебелининг “бир чақага қимматлиги” учун қизлар тушган хонадонида беҳурмат қилиниши ҳақида тез-тез эшитаман, баъзан ўзим гувоҳи бўламан. Наҳот, биз учун шу матоҳлар  инсоний фазилатлардан устун бўлса? Минг марта айтилган гапни бир минг биринчи бўлиб такрорласам ҳам, ДУНЁНИ ЗАБТ ЭТГАН ИСКАНДАР ҲАМ НАРИГИ ДУНЁГА ОЧИҚ ҚЎЛ БИЛАН КЕТГАН. Бундан ибрат олиш, чуқурроқ ҳис этиш учун биз ҳам ўлим бўсағасига боришимиз шартми?!

Энг ачинарлиси - оила устунларининг бу борада ЛОҚАЙДЛИГИ. Ҳа, буни лоқайдлик деб атадим. Чунки, эр кишига қараганда аёллар табиати буюмларга ўчроқ бўлади. Шу каби удумларимиз аёллар томонидан яратилган бўлса ажабмас.

Оталаримиз янги хонадонида қизим тили қисиқ бўлмасин, қийналмасин, деб бунга кўз юмадилар. Уларни тушунса бўлади. Лекин ўзингизга бир савол бериб кўринг: ҳали никоҳингизга олмасданоқ, БИЛИБ-БИЛМАЙ бўлажак  аёлингизнинг нозик елкаларига ўз бурчингизни юклаяпсиз. Аксинча, унга паноҳ, суянч бўлингиз керакмасми? Бўлажак аёлингиз ўзига тўқ хонадондандир, ҳаммасига қурби етар, у бундан нолимас ҳам, АММО бу Сизнинг бурчингиз!!! Уники эмас.

Шарт эмас қимматбаҳо буюмлар олишингиз, энг кераклисини харид қилинг. Қурбингиз етганича қилинг. Олмасангиз ҳам, майли. Аёлингизга  сизнинг соғлиғингиз, меҳрингиз керак. Эр кишининг боши омон бўлса, қолгани шунинг орқасидан келаверади. Аммо бизга юкламанг, илтимос!

Аввало, аёлларнинг оиладаги вазифаси нима? Оила тўкислигини таъминлаш, кам-кўстини ямаш, уйни жиҳозлашми ёки фарзанд дунёга келтириб, уни тарбиялаш, оиланинг иссиқ-совуғидан бохабар бўлиб, рўзғор ишлари билан шуғулланишми?  Ўрни келганда оила бошлиғи ким эканлигини минг марта бўлсин такрорлаб чарчамайдиган  ҳурматли эркакларимиз, бу оҳори тўкилган мавзуда яна бир бора ўйлаб кўринг.

Удум шунақа дейсизми? Мантиқсиз, маза-матрасиз удумларни рўкач қилмайлик. Биз инсонларга онг яхшини ёмондан, тўғрини эгридан ажратиб олиш учун берилмаганми?! Эрлик ғурурингиз, орингиз телба-тескари бир удум томонидан ер билан битта қилинмаяптимикан... Таъкидлаганингиздек, сиз оила қўрғонисиз, биз аёллар тизгини ҳам сизнинг қўлингизда ва бунга фақатгина Сиз нуқта қўя оласиз. Айнан Сизга мурожаат қилишимнинг боиси ҳам шунда.

Ушбу гапларим билан ғурурингизни қитиқлаш ниятим йўқ эди, мен фақат ҳамма ўз вазифасида, ўз бурчида қолишини шу жамиятнинг куюнчак аъзоси сифатида чин дилдан хоҳлайман.

Пост сўнгида айтмоқчи бўлган фикрларимни тўлалигича етказиб бера оладиган қулоққа чалинган бир диалогни келтиришни маъқул топдим:

- Кечирасиз, куёв бола!

- Лаббай?

- Бу пардаларни ўзларинг қилдингларми?

- Йўқ, келин тараф.

- Мебел?

- Уни ҳам.

- Ие, демак жиҳозларнинг ҳаммасини келин бола қилибди-да?

- Ҳа.

- Курткангиз чиройли экан, қаердан олдингиз?

- Қайнонам совға қилган.

- Ие, кийимларни ҳам-а?

- Ҳа.

- Ич кийимларни ҳамми? O_O

- Ҳа, буларни ҳам.

- Шошманг, сиз ўз уйингизда ичкуёвга айланиб қолибсизку, куёв бола (меҳмон қаҳ-қаҳ отиб кулади)

Гулрухсор ХУДАЙБЕРДИЕВА

01.02.2014